Sociale ontwikkeling “Samen spelen, samen delen”

Tijdens hun leven leren kinderen heel verschillende vaardigheden. Bijvoorbeeld lopen (motorische ontwikkeling), praten (taalvaardigheid), puzzelen (cognitieve ontwikkeling) maar ook samen delen (sociale ontwikkeling). Sociale ontwikkeling is een ontwikkeling die niet stopt bij 4 of 12 jaar, maar doorgaat tot ver in de puberteit. En eigenlijk ook daarna niet stopt.  Bij elke leeftijd leert een kind nieuwe sociale vaardigheden die passen bij hun levensfase. Zo leren baby’s contact maken en ontdekken ze dat er verschillende emoties zijn. Maar zijn pubers bezig met meer zelfstandigheid te verwerven en een ander soort relatie aan te gaan met ouders en leeftijdsgenoten.

Het is fijn voor kinderen om deel uit te maken van een groep. Om sociaal vaardig te zijn, oefenen kinderen met behulp van andere kinderen en volwassenen verschillende vaardigheden. Kinderen gaan anderen positief benaderen en leren op den duur zich in te leven in de gevoelens van anderen.

Belangrijk hierbij is dat alle kinderen hierin moeten oefenen. Je kunt niet zomaar van de één op de andere dag het concept van ‘samen doen’ begrijpen. Kinderen hebben hier begeleiding bij nodig om te leren dat ze om de beurt met iets kunnen spelen of iets kunnen ruilen als een ander iets heeft wat jij wilt hebben. Bij elke leeftijd past ook een ander stapje in de sociale ontwikkeling.

Hoe kun je bij (jonge) kinderen de sociale ontwikkeling stimuleren?
Belangrijk is om zelf het goede voorbeeld te geven, kinderen leren van kijken naar anderen en daarin ben jij als ouder erg belangrijk. Verwoordt de gevoelens van je kind of van andere kinderen, dit geeft woorden aan de emoties die zij ervaren. Laat je zoon of dochter merken dat je er voor ze bent en reageer positief als je kind sociaal gedrag laat zien

Sociale ontwikkeling bestaat uit verschillende vaardigheden die ook los van elkaar gestimuleerd kunnen worden.

• Ervaringen delen We luisteren naar iemand als die iets gaat vertellen.
  Om de beurt praten en luisteren naar elkaar en iets willen delen is in de praktijk vaak lastig en gaan niet vanzelf. Kinderen hebben volwassenen nodig om herinnerd te worden aan de sociale omgangsvormen die hier bij passen.

• Aardig doen Ooh kijk, M. huilt, is hij verdrietig? Zullen we hem even gaan troosten?
  Het inlevingsvermogen van je kind groeit met de jaren. Door hem of haar te attenderen op de gevoelens van een vriendje, zal je zoon of dochter deze ook zelf gaan herkennen. Ook zal hij of zij al snel merken dat het fijn is om iemand te helpen en aardig te zijn en dat je hier vaak veel waardering voor terug krijgt.

• Samen doen Wil jij ook met de bal? W. wil ook even met de bal, jullie kunnen om de beurt.
  Jonge kinderen zijn zich nog niet bewust van dat andere kinderen ook iets willen, ze zijn nog egocentrisch, het eigen ik staat centraal. Kinderen leren met de tijd dat samen iets doen/delen erg plezierig kan zijn.

• Taak uitvoeren Pak je jas…. Heel goed… Leg hem maar op de grond … Trek hem maar aan
  In het begin oefen je met enkele opdrachten, hoe groter kinderen worden en hoe meer ze oefenen hoe complexer de opdrachten kunnen worden. En hoe meer opdrachten je ook tegelijk kan geven. Dit werkt hetzelfde als je kind vraagt te helpen met opruimen; je begint met ‘Pak jij het boek?’, Zet het maar in de kast. Later zeg je: Wil jij alle boeken even opruimen?

• Jezelf presenteren ‘Welke kleur vind jij het mooiste?’
  Voordat kinderen uitgebreid hun mening over iets kunnen geven, is het nodig dat kinderen oefenen met het uitspreken van hun voorkeur. Wat vind je lekker? Banaan of appel?

• Opkomen voor jezelf ‘Zeg maar ‘Nee dat wil ik niet’.
  Sommige kinderen hebben aanmoediging nodig om anderen te laten weten als ze iets niet willen. Geef kinderen dus ook de ruimte om soms iets niet te willen (bijvoorbeeld niet kietelen, knuffelen of samen spelen) en laat zien dat daar dan naar geluisterd wordt.

• Een keuze maken Waar wil jij mee spelen? Hetzelfde als jouw vriendje of kies je iets anders?
  Zelf een keuze maken is lastig, daarom bieden we bij Hero jonge kinderen vaak maar 2 keuzes aan, dit maakt kiezen makkelijker. Als kinderen ouder worden, kun je de keuze vrijheid vergroten of zelfs open laten als dat wat jou betreft tot de mogelijkheden behoort.

• Omgaan met ruzie Wat is er gebeurd waardoor je zo boos bent? Zullen we eens aan P. vragen waarom hij dit heeft gedaan?
  Je kind is boos of verdrietig, voelt zich niet begrepen of aan de kant gezet door zijn vriendjes. Benoem zijn emoties en ga samen met hem of haar het gesprek aan met het betreffende vriendje en laat je kind vooral meedenken over een oplossing. Zo zorg je dat je kind meer grip krijgt op de situatie en de vervelende emotie iets is wat je op kunt lossen

Naast thuis, is opvang in groepen zoals op het kinderdagverblijf, peuteropvang en de BSO bij uitstek de plek voor het ontwikkelen van sociale vaardigheden en het functioneren in een groep. De pedagogisch medewerkers van Hero kindercentra besteden veel aandacht aan de sociale ontwikkeling van de kinderen. Zij zijn bijvoorbeeld altijd alert of een kind goed voor zichzelf op kan komen, niet ondergesneeuwd wordt door de wat verbaal sterkere kinderen en begeleiden de kinderen op een positieve manier bij het oplossen van discussies. Hierbij stimuleren ze de zelfstandigheid van de kinderen door hen zo veel mogelijk zelf de oplossing te laten zoeken.

Laura Hoogcarspel
Pedagogisch coach Hero kindercentra