Regels en afspraken
Zonder politieagent te hoeven zijn
Opvoeden is grenzen stellen; zonder afspraken en regels lukt het niet. Maar welke regels en afspraken maak je dan én hoe hou je het gezellig, zonder de hele dag politieagent te spelen. Kinderen kunnen zich alleen ontwikkelen en plezier hebben als ze zich beschermd en veilig voelen. Daarom is het van belang dat er duidelijke afspraken zijn; op school, op de opvang en thuis.
Het is belangrijk dat de regels en afspraken helder zijn en dat de kinderen ze kennen. Streef er daarom naar om het aantal regels beperkt te houden. Dat geeft kinderen de mogelijkheid om de regels te onthouden en na te leven. Daarbij is het goed om te weten dat kinderen in de verschillende leeftijdsfases heel uiteenlopend omgaan met regels.
Dol op regels
Kleuters zijn dol op regels. Dat is ook wat we terugzien in de dagelijkse praktijk op de BSO. Regels geeft ze structuur en houvast. Een kleuter deinst er niet voor terug om het anderen luid en duidelijk kenbaar te maken wanneer zij zich niet aan de regels houden. “Oh, je mag niet proppen!”, wanneer een tafelgenoot een cracker in één keer naar binnen werkt. Kleuters willen over het algemeen graag de goedkeuring van volwassenen en laten zien wat ze goed kunnen en snappen. Je kunt daarop inspelen door ze actief te vragen naar een regel of afspraak. Als er thuis een vriendje komt spelen, kun je je eigen kind laten uitleggen wat bij jullie bijvoorbeeld de afspraak is als het gaat om het eten en drinken van een koekje en limonade.
Zelf nadenken
Kinderen kunnen natuurlijk ook ondeugend zijn of iets stiekem doen. Wanneer een kleuter echt ‘uit de bocht vliegt’, komt dit meestal door een impulsieve actie en het nog niet goed kunnen overzien van de gevolgen. Een springtouw in de put te proppen, dat je dat er niet meer uit krijgt, was niet helemaal goed uitgedacht van tevoren. Het is essentieel om je dit te realiseren en ze niet onnodig te streng aan te spreken. Ze kunnen van schrik gaan jokken en dan raak je het contact kwijt. Liever wil je dat kinderen iets leren van de situatie en bedenken hoe ze het een volgende anders doen of oplossen. Stimuleer ze om zelf hierover na te denken. Je kunt zoiets zeggen als ”Nou dat is niet zo handig, doe maar niet meer.”, en ze dan een oplossing laten verzinnen. Ook in conflicten met elkaar leren ze vaak meer van eigen oplossingen en meestal zijn de ideeën die ze dan hebben erg creatief en zorgzaam.
Wat is het belang?
Kinderen in de leeftijd van de middenbouw van de basisschool hebben behoefte aan inzicht in het belang van een regel of afspraak. Daarom moet je een regel of verbod goed kunnen uitleggen. Op de BSO besteden we daarom veel aandacht aan praten en uitleggen. We merken dat regels goed worden geaccepteerd wanneer het waarom ervan duidelijk is. Het is dan ook handig om regels, en vooral sociale omgangsregels, ook thuis regelmatig te bespreken. In de opvang kiezen we er soms ook voor om situaties na te spelen. Door de toneelstukjes vervolgens te bespreken krijgen de kinderen inzicht in hun handelen. Je kunt dit thuis ook prima doen. Je zult merken dat voor sommige kinderen uitspelen makkelijker is dan erover praten. De mening van leeftijdsgenootjes doet er steeds meer toe en onderwerpen als klikken of buitensluiten kunnen een steeds grotere rol gaan spelen. Sta open voor de gedachten en gevoelens van je kind en luister oprecht en aandachtig. Kinderen luisteren naar jou, als je ook echt naar hen luistert. Zo help je ze zelf nadenken en ondersteun je hun morele ontwikkeling.
Kijken
Oudere kinderen luisteren niet meer vanzelfsprekend naar iedereen, maar kijken ook echt naar de persoon. Op de BSO zien we dit terug in het overwicht dat een pedagogisch medewerker kan hebben op een kind. Wat nog veel belangrijker is, is de band die je hebt met de kinderen. Wij zeggen tegen invallers: “Besteed eerst tijd aan contact maken met de kinderen. Toon belangstelling en maak een grapje.” Als je kinderen echt hebt gezien, zijn ze later makkelijker te corrigeren wanneer dat nodig is.
Omdat oudere kinderen gevoelig zijn voor de mening van hun leeftijdsgenootjes, is het raadzaam het aanspreken in een groep waar mogelijk klein te houden. Een kind dan uitgebreid aanspreken is onprettig en werkt averechts. Je kan beter een kind even apart nemen. Vaak weet een kind dat iets niet handig was, als je dit kort checkt kan dat genoeg zijn. Soms zie je pedagogisch medewerkers op de BSO die voldoende hebben aan een knikje met het hoofd of nee schudden om de boel te reguleren. Thuis hoef je kinderen soms ook alleen maar even aan te kijken om te laten weten wat je bedoelt. Jouw aanwezigheid en jouw blik zeggen soms meer dan duizend woorden.
Maak ze verantwoordelijk
Voor alle leeftijden geldt dat je kort en duidelijk moet zijn over wat wel en niet kan. Maak de kinderen verantwoordelijk en maak samen met je kinderen regels. Als je ze verantwoordelijk maakt en laat meehelpen om de afspraken te maken, zullen ze zich er veel beter aan houden.
- Maak alleen regels en afspraken die noodzakelijk zijn. Als er te veel zijn, is het onoverzichtelijk en wordt het voor iedereen lastig om ernaar te leven en handelen.
- Evalueer de gemaakte afspraken regelmatig. Wat loopt goed, wat is overbodig geworden, wat willen we anders doen?
- Regels en afspraken zijn er om ons te helpen. Als ze overbodig zijn (geworden), kun je lozen.
Paula Stam
Pedagogisch coach
Op zoek naar kinderopvang met aandacht voor jouw kind?
Hero kindercentra heeft bijna 85 opvanglocaties in Haarlem en Spaarndam. Er is dus er dus altijd wel een bij jou in de buurt die bij jouw zoon of dochter past.