Een goed compliment laat je groeien!

‘Wat zie je er fantastisch uit!’, ‘Wat heb je dat geweldig gedaan!’ Bijna iedereen vindt het fijn om complimenten te krijgen. Door het krijgen van complimenten voel je je gezien en gewaardeerd. Voor kinderen is dat natuurlijk heel belangrijk, het is zelfs een basisbehoefte. Door positief over en met je kind te praten, versterk je de onderlinge band en zorg je voor een veilige en prettige sfeer. Daar hoort het geven van complimenten ook bij.

Maar hoe geef je dan een goed compliment?
Je zou misschien denken dat het goed is om je kind onbeperkt te ‘overladen’ met complimenten. Dat is goed voor het zelfvertrouwen, toch? Zo simpel is het helaas niet. Niet elk compliment is even effectief en er zijn zelfs complimenten die je beter niet kunt geven! Sommige complimenten hebben op de lange termijn zelfs (ongemerkt) een averechts effect. Het hangt er dus van af hoe je je compliment formuleert en waarover je een compliment geeft.

Geef complimenten gericht op gedrag en inzet
Let er met name op dat de complimenten die je geeft gaan over dingen waar je kind zelf invloed op heeft zoals gedrag en inzet, en bij voorkeur niet over ‘vaststaande’ uiterlijke kenmerken of persoonlijkheidskenmerken. Want dan kan je kind namelijk trots zijn op iets dat hij of zij zelf voor elkaar gekregen heeft. Daar heeft je kind immers zelf iets voor gedaan.

Wanneer je complimenten geeft die zijn gericht op gedrag en inzet, benadruk je de weg er naar toe meer dan het resultaat op zich. Wanneer je alleen complimenten geeft over resultaten, prestaties en talenten kan dit juist averechts werken en er voor zorgen dat kinderen geen fouten meer durven te maken en geen nieuwe uitdagingen aan gaan. Ze doen dan liever alleen dingen waarvan ze weten dat het gaat lukken, want daar worden ze immers voor gewaardeerd.

Het compliment ‘Wauw, je hebt een 9 voor je toets, wat ben je toch slim!’ is niet gericht op gedrag of inzet. Je kind kan het gevoel krijgen dat het altijd slim moet zijn en kan daardoor bang worden om te falen. ‘Wat heb jij toch hard gewerkt zeg, die 9 heb je echt verdiend!’ benadrukt juist de inzet en stimuleert om dit de volgende keer weer te doen.

Groei-mindset
Door minder focus op het resultaat te leggen maar je meer te richten op het proces (de inzet, moeite of betrokkenheid om iets te bereiken) stimuleer je een ‘groei-mindset’ bij je kind. Je kind leert dat het kwaliteiten kan ontwikkelen door te proberen, moeite te doen en veel te oefenen. Een kind met een groei-mindset geeft minder snel op, gaat uitdagingen eerder aan, en durft fouten te maken en hiervan te leren. Het kind leert dat het zelf invloed heeft. Richt je complimenten dus op uitdagingen aangaan, moeite doen, proberen, oefenen, doorzetten als het moeilijk is en oplossingen zoeken.

Geef complimenten die ook echt verdiend of eerlijk zijn
Ondanks dat kinderen complimenten fijn vinden, voelen ze het stiekem ook wel wanneer het compliment eigenlijk niet verdiend of eerlijk is. Dan neemt de waarde van het compliment ook af. Als je kleuter een tekening laat zien met drie krassen op het papier, terwijl het normaal al echte poppetjes tekent, zeg je in plaats van ‘Ooh! wat een prachtige tekening lieverd!’ liever ‘Hé, ik zie dat je drie lijnen hebt getrokken, wat heb je getekend?’

Geef specifieke complimenten
Voor kinderen is het fijn om te weten wat ze precies goed hebben gedaan en waarom. Duidelijke feedback geeft hen de kans om het de volgende keer weer net zo te doen. Door te zeggen ‘Wauw,zie ik jou nu een radslag maken?! Daar heb je zo lang voor geoefend en nu doe je het gewoon!  Wat een doorzettingsvermogen heb jij!’ of ‘Wat aardig van jou dat je zusje mee mocht doen met voetbal, daar werd ze zo blij van! Zo weet je kind wat er zo goed ging en daar heeft het wat aan. Dat geeft meer informatie dan ‘Geweldig, wat ben je toch een fantastische topper!’

Overwaardering
Wanneer ouders onbeperkt strooien met complimenten en duidelijk laten merken dat hun eigen kinderen veel specialer dan anderen zijn, kan dat ook andere negatieve gevolgen hebben. Er bestaat namelijk een relatie tussen overwaardering en narcisme. Narcistische mensen voelen zich specialer, belangrijker en beter dan anderen. Met andere woorden: ze voelen zich superieur, met de nodige sociale problemen tot gevolg. Dit narcisme kan gevoed worden door ouders. Geef je kind voldoende liefde, tijd en aandacht, maar probeer het dus niet op een voetstuk te plaatsen Zo zal je zoon of dochter zichzelf leren waarderen op een gezonde manier.

Mag je tegenwoordig nou helemaal niks meer?
Mag je dan nooit eens gewoon ongegeneerd vanuit je tenen tegen je kind zeggen hoe geweldig en fantastisch hij of zij is? Natuurlijk wel, spontaniteit is ook heel belangrijk. En als ouders mag je best een beetje een roze bril op hebben. Bovendien heeft niemand er wat aan als jij helemaal in een kramp schiet bij elk compliment dat je geeft. Met bovenstaande tips in je achterhoofd zul je er misschien meer alert op zijn om vaker de nadruk op het gedrag, de inzet en het proces te leggen als je een compliment geeft. Want daar heeft je kind veel aan!

Wil je hier meer over lezen? Lees dan bijvoorbeeld eens het boek ‘Mindset, de weg naar een succesvol leven’ van Carol Dweck. Zij heeft veel onderzoek gedaan naar de invloed van feedback geven op de mindset van kinderen.

Saila Smit
Inhoudelijk Manager Pedagogiek en VVE